Uren en uren werkte ze al aan die presentatie. Een presentatie waarvan ze aanvankelijk dacht: die is bijna klaar, ga ik gauw even afwerken. Om dan enkele uren later er nog steeds aan bezig te zijn.
Nog een aanpassinkje hier, een foutje verbeteren daar, en die ene afbeelding toch nog een tikkeltje naar rechts verplaatsen.

Uiteindelijk klapte ze uitgeput haar laptop dicht en zag ze hoe laat het ondertussen al was.
Het diepe gevoel van voldoening ontbrak, want ze wist nu al wat die presentatie nog beter had kunnen maken. Maar daarvoor was nu geen tijd meer. Want zoals gewoonlijk was ze hier weer veel te laat aan begonnen.

Eigenlijk wil ze heel graag iets anders gaan doen. Ze droomt van een carrièreswitch. Maar dat heeft ze al helemaal geanalyseerd en dat wordt niks. Met die droomjob zou ze amper iets verdienen, daar ging ze het niet mee redden. Dus begon ze er niet eens aan. Had toch geen zin.

Inzicht in de onderliggende redenen van je perfectionisme

Als jij je in bovenstaande herkent, is de kans groot dat je last hebt van perfectionisme.

Perfectionisme is meer dan alleen maar streven naar perfectie.

Het is een complex psychologisch gedragspatroon dat vaak diepgeworteld zit in je onderbewuste.

Dit gedrag vindt zijn oorsprong vaak al in de kindertijd en blijft zich gedurende je leven verder ontwikkelen.

Het ontstaat als een reactie op de (herhaaldelijke) boodschap niet goed genoeg te zijn of niet oké te zijn zoals je bent. Vermits je dit als kind niet kan dragen - je bent op dat moment immers volledig afhankelijk van volwassenen om te overleven - creëer je onbewust een strategie om hier mee om te gaan.

En een strategie die je met succes hebt toegepast om te overleven, wordt een standaard handelswijze. We zijn namelijk gewoontedieren.

Je gaat je aanpassen aan je omgeving en sociaal aanvaardbaar gedrag vertonen om toch maar graag gezien te worden door anderen. Je leert hoe je je best kan gedragen in pijnlijke, moeilijke of onplezierige situaties of situaties die onveilig voelen. Zo wordt het een overlevingsmechanisme waardoor jij het gevoel hebt steeds met een masker op te lopen.

Negatieve gevolgen van perfectionisme in je volwassen leven

Als kind helpt  dit gedrag je dus te overleven. En ook als volwassene kan perfectionisme je aanvankelijk helpen om heel wat succesvolle resultaten en prestaties te bereiken. Denk aan het  behalen van diploma’s, verwerven van prestigieuze jobs, geld, status en aanzien.

Aan de buitenkant kan het er dus helemaal ‘perfect’ uit zien. Perfectionisten hebben een groot doorzettingsvermogen, veel oog voor detail, een sterke verantwoordelijkheidszin die maakt dat wat ze doen, ze ook echt goed willen doen.

Ze lijken de ideale werknemer.

Alleen gebeurt dit alles vanuit het rationele, vanuit het denken. Het voelen, de intuïtie en creativiteit komen weinig of helemaal niet aan bod.

Hierdoor kan dit patroon uiteindelijk tegen je gaan werken. Want eerder dan van de successen te kunnen genieten, zorgt het voor veel stress, onzekerheid, angst, schaamte- en schuldgevoelens.  Veel dingen voelen namelijk als een ‘moeten’ aan.
Het voelt als een drang, je kan het niet laten. Het is alsof iets in jou je dwingt om telkens tot het uiterste te gaan. Je denkt ook dat je geen andere keuze hebt. Daarnaast is het ondertussen ook een automatisch gedrag geworden.  Het zit diep geworteld in je onderbewuste, verweven met je denken en voelen.

Op een gegeven moment kan het er dan ook voor zorgen dat je volledig vastloopt, met een burn-out of depressie tot gevolg.

De externe schijn versus de interne beleving

Net omdat perfectionisme zo diepgeworteld zit en je je er vaak niet eens bewust van bent, is het ook niet iets dat je zo maar eventjes verandert. ‘Laat het los’ of ‘trek het je niet aan’, tegen een perfectionist zeggen, is dan ook totaal zinloos. Een opmerking van die collega zal dan ook blijven malen in je hoofd.

Het maakt je eigenlijk ook heel onzeker. Want je denkt: “Waarom kan ik dat nu niet gewoon?”.
Maar die onzekerheid zal je niet snel tonen, want dat zie je als een zwakte. Er is dan ook een grote druk om aan de hoge verwachting te voldoen van ‘altijd sterk te zijn’.

De ironie wil dat je in je omgeving hierdoor net heel zelfzeker overkomt. Toch is dat slechts een masker. Diep vanbinnen zit er eigenlijk een angst. Een angst om je te tonen zoals je écht bent. En de angst dat die ‘echte ik’ niet voldoet.

Dat is waarom mensen met dit patroon veel goedkeuring en waardering zoeken in de buitenwereld. Vaak tevergeefs, want zolang ze zichzelf deze bevestiging en erkenning niet kunnen geven, zal dit nooit volstaan – wat de omgeving ook voor positieve dingen tegen hen zegt.

Het is dus duidelijk dat perfectionisme je danig unhappy kan maken.

Bovendien is het ook immens uitputtend. Veel energie gaat immers naar het ophouden van dat masker, constant bezig zijn met wat anderen van je denken, vinden of zouden kunnen zeggen.